Lồng ruột là một trong những tình trạng cấp cứu thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Đây là hiện tượng mà một đoạn ruột non của trẻ bị chui vào trong lòng một đoạn ruột khác, gây ra tắc nghẽn và nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến hoại tử ruột hoặc nguy hiểm hơn là tử vong. Do đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu của lồng ruột là vô cùng quan trọng để có thể điều trị kịp thời và tránh được các biến chứng nguy hiểm.
1. Lồng Ruột Là Gì?
Lồng ruột xảy ra khi một phần của ruột non chui vào lòng một đoạn ruột khác, thường gặp ở đoạn cuối của ruột non chui vào đại tràng. Tình trạng này gây tắc nghẽn ruột, ảnh hưởng đến lưu thông máu trong khu vực bị lồng và nếu kéo dài có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho các mô ruột. Nguyên nhân chính xác của lồng ruột chưa được xác định rõ ràng, nhưng các yếu tố nguy cơ bao gồm tình trạng viêm nhiễm, các bệnh lý ở ruột hoặc thậm chí sự phát triển không đồng đều của các phần ruột.
2. Độ Tuổi Dễ Mắc Phải Lồng Ruột
Lồng ruột có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi. Đây là giai đoạn trẻ đang phát triển mạnh về thể chất, hệ tiêu hóa cũng đang dần hoàn thiện. Do đó, các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa, trong đó có lồng ruột, thường xảy ra ở độ tuổi này. Nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn nữ giới, và nhiều trường hợp không rõ nguyên nhân cụ thể.
3. Dấu Hiệu Sớm Nhận Biết Lồng Ruột Ở Trẻ
Việc nhận biết các dấu hiệu sớm của lồng ruột giúp cha mẹ có thể đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng. Dưới đây là một số dấu hiệu cần chú ý:
a. Cơn Đau Bụng Quặn
Đây là dấu hiệu phổ biến nhất khi trẻ bị lồng ruột. Trẻ đột ngột khóc thét và có biểu hiện đau bụng dữ dội, thường kéo dài từ 15 đến 20 phút và tái diễn nhiều lần trong ngày. Sau khi cơn đau qua đi, trẻ có thể trở lại bình thường, nhưng sau đó sẽ lặp lại cơn đau. Điều này khiến nhiều cha mẹ không chú ý và nhầm lẫn với các triệu chứng tiêu hóa thông thường khác.
b. Nôn Ói
Trẻ bị lồng ruột thường nôn ói sau khi trải qua cơn đau bụng. Ban đầu, trẻ nôn ra thức ăn, sau đó nôn ra dịch xanh hoặc vàng (mật). Đây là dấu hiệu nguy hiểm, cho thấy tình trạng tắc nghẽn ruột đang diễn ra nghiêm trọng.
c. Tiêu Chảy Hoặc Đi Ngoài Ra Máu
Một dấu hiệu đặc trưng khác của lồng ruột là trẻ có thể đi ngoài ra máu. Phân của trẻ thường có màu đỏ giống như “mứt dâu”, có chất nhầy hoặc đôi khi là máu tươi. Đây là dấu hiệu nghiêm trọng, cho thấy sự tổn thương ở niêm mạc ruột.
d. Bụng Sưng Phồng
Nếu quan sát kỹ, cha mẹ có thể thấy bụng của trẻ có hiện tượng sưng phồng, đặc biệt là ở vùng hạ vị. Khi sờ vào bụng, có thể cảm nhận được khối lồng ruột, đây là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy trẻ có khả năng mắc bệnh lồng ruột.
e. Mệt Mỏi Và Da Tái Nhợt
Sau một thời gian trải qua các cơn đau bụng, nôn ói và tiêu chảy, trẻ thường trở nên mệt mỏi, uể oải và có biểu hiện da tái nhợt do mất nước và mất máu. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến suy kiệt cơ thể, gây nguy hiểm tính mạng.
4. Nguyên Nhân Và Các Yếu Tố Nguy Cơ
Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ra lồng ruột chưa được xác định rõ ràng, nhưng có một số yếu tố nguy cơ có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở trẻ:
a. Nhiễm Trùng Đường Tiêu Hóa
Các bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng có thể gây viêm niêm mạc ruột, tạo điều kiện cho ruột non lồng vào nhau. Trong đó, viêm dạ dày ruột do rotavirus là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây lồng ruột ở trẻ nhỏ.
b. Polyp Hoặc U Bướu Ở Ruột
Sự hiện diện của các khối u hoặc polyp trong ruột cũng có thể là yếu tố nguy cơ gây lồng ruột. Những khối u này làm cho ruột bị cản trở trong quá trình tiêu hóa, dễ dẫn đến hiện tượng lồng ruột.
c. Yếu Tố Di Truyền
Một số trường hợp lồng ruột có liên quan đến yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người thân từng bị lồng ruột, trẻ cũng có nguy cơ mắc phải tình trạng này.
5. Chẩn Đoán Và Điều Trị Lồng Ruột
Khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ lồng ruột, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Bác sĩ sẽ tiến hành các phương pháp chẩn đoán như:
- Siêu âm bụng: Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất để phát hiện lồng ruột. Siêu âm giúp xác định vị trí và mức độ của khối lồng ruột.
- Chụp X-quang bụng: Phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện tình trạng tắc nghẽn ruột và các biến chứng có thể xảy ra.
Điều Trị Lồng Ruột
- Tháo lồng ruột bằng khí hoặc nước: Đây là phương pháp điều trị không phẫu thuật, thường được thực hiện trong giai đoạn sớm của bệnh. Khí hoặc nước được bơm vào trực tràng để đẩy khối lồng ra khỏi đoạn ruột bị lồng.
- Phẫu thuật: Nếu không thể tháo lồng ruột bằng phương pháp khí hoặc nước, hoặc nếu có biến chứng hoại tử ruột, phẫu thuật là phương pháp cuối cùng. Bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ phần ruột bị hoại tử và nối lại phần ruột lành.
6. Biện Pháp Phòng Ngừa Lồng Ruột
Hiện chưa có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối lồng ruột, nhưng cha mẹ có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ bằng cách:
- Chú ý đến các dấu hiệu sớm của lồng ruột và đưa trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.
- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh để trẻ bị nhiễm trùng đường tiêu hóa.
- Đảm bảo trẻ tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin, đặc biệt là vắc xin phòng ngừa rotavirus.
7. Kết Luận
Lồng ruột là tình trạng cấp cứu nguy hiểm ở trẻ nhỏ, nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Cha mẹ cần nắm rõ các dấu hiệu nhận biết lồng ruột và kịp thời đưa trẻ đến bệnh viện để tránh những biến chứng nghiêm trọng. Việc theo dõi sức khỏe và chăm sóc con đúng cách là chìa khóa giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và tránh được những nguy cơ về bệnh lý tiêu hóa.
